17:00 Παρουσίαση της ΝΩΜΩ ΑμΚε
Παρουσιάζεται η ΝΩΜΩ ΑμΚε.
17:15 Παρουσίαση του έργου Fe26
Παρουσιάζεται το έργο με τίτλο Fe26 (fe=σίδηρος) και το πρόγραμμα φιλοξενίας για τον Απρίλιο 2023.
17:30 Ο υλικός χώρος
Ο ο χώρος αντιμετωπίζεται ως μία αφηρημένη διάσταση, ο χωρος της παλαιολιθικής εποχής δηλαδή ήταν πανομοιότυπος με το χώρο του ύστερου καπιταλισμού. Ο χώρος του Βανκούβερ θεωρείται ολοϊδιος με εκείνο της Καμπέρα. Η εναλλακτική θεώρηση ξεκινά με την αντίληψη ότι ο χωρος αποτελεί περισσότερο μέσο πάρα περιέκτη της δράσης, συμμετέχει σε αυτήν και δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτήν. Η site specific τέχνη βασίστηκε αρχικά σε μια φαινομενολογική ή βιωματική θεώρηση της τοποθεσίας, που ορίστηκε κυρίως ως μια συσσώρευση των πραγματικών φυσικών χαρακτηριστικών ενός συγκεκριμένου τόπου. Αντίστοιχα η τέχνη ειδικά ως site specific καταλήγει να αναζητά μια πιο έντονη δέσμευση στην καθημερινή ζωή και να ασχολείται με θέματα καθαρά κοινωνικής και πολιτικής φύσης.
17:30 Η ιστοριογραφία ως εργαλείο μελέτης
Η ιστοριογραφία σε συνδυασμό με την ανθρωπολογία μέσα από την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών θα επιτρέψουν τη διασύνδεση ανθρώπων και χώρων, εργαστηριακών και υπαίθριων, φυσικών μονοπατιών που αφορούν στην ιστορία της μαρμαροτεχνίας και της σιδηροτεχνικής στο νησί. Σημαντικοί στόχοι ειδικότερα αποτελούν η ανάδειξη των διαδρομών που ακολουθούσαν οι τεχνίτες μαρμάρου και σιδήρου στο παρελθόν για την εξόρυξη και την επεξεργασία του μαρμάρου και η διαγενεακή μεταβίβαση και διάσωση της γνώσης του παρελθόντος καταγράφοντας τις μαρτυρίες υπερήλικων πλέον τεχνιτών πληροφορητών.
17:45 Η γεωμορφολογία της Έξω Μεριάς
Η ιδιαιτερότητα της γεωμορφολογία της Τήνου και ειδικά της Έξω Μεριάς.
18:15 Ανακοίνωση του Open Call για καλλιτέχνες
Ανακοινώνεται από τον επιμελητή του προγράμματος φιλοξενίας, Χρήστο Αρτέμη, το Ανοικτό Κάλεσμα Καλλιτεχνών.
18:45 Προβολές
Βιντεοπροβολές από προηγούμενες δράσεις, αποσπάσματα συνεντεύξεων τεχνιτών του νησιού.
19:00 Προβολή ταινίας «Κώστας Αλεξόπουλος»
17:30 Μουσική του χθες και του σήμερα
Μικρής διάρκειας μουσική δράση από τον Γιάννη Μιχαήλ (λαούτο) και τον Σταύρο Λαρίο (βιολί). Δύο μουσικές ενότητες, δύο κόσμοι, το χθές και το σήμερα με την προοπτική του αύριο. Δύο υλικά που γεννά η φύση και επεξεργάζεται ο άνθρωπος: μάρμαρο, σίδηρος, έμπνευση, δημιουργία. Η πρώτη θεματική έχει στόχο να προσεγγίσει τα υλικά αυτά και να τα ντύσει με μουσικά μοτίβα και αυτοσχεδιασμούς. Η δεύτερη, θα επιχειρήσει να ζωντανέψει τις παλιές παραδοσιακές μουσικές που ακούγονταν στον τόπο και να δημιουργήσει αναμνήσεις του χθές στο σήμερα. Ακολουθεί κέρασμα με παραδοσιακά μεζεδάκια του νησιού.
Κέρασμα
Παραδοσιακό κέρασμα με μικρές λιχουδιές τσίπουρο και κρασί.
11:00 Περιπλάνηση στο λατομείο
Μικρή ξενάγηση στο λατομείο του Αγ. Ελευθερίου με συνοπτική ιστορική αναφορά στην δομή του λατομείου και την ιστορία των «πελεκανιών» που το απαρτίζουν, από τον έμπειρο μαρμαρά-συντηρητή Γιώργο Βίδο.
11:30 Πλαίσιο Επανάχρησης Residency
Eπισκόπηση του πλαισίου επανάχρησης του λατομείου μέσα στο πλαίσιο του προγράμματος φιλοξενίας από τον επιμελητή Χρήστο Αρτέμη.
Δισάκι
Δισάκι παραδοσιακών μεζέδων.
12:30-16:30 Προβολές Εduardo Chillida
12:30 Portrait of an artist
13:00 CHILLIDA: El arte y los sueños
Η κόρη του Σουζάνα με τη μορφή συνεντεύξεων παρουσιάζει τα βασικά στοιχεία της δουλειάς του Eduardo Chillida. Για την καλύτερη κατανόηση της δουλειάς του συμμετέχουν εκτός από τον ίδιο τον καλλιτέχνη και τεχνίτες που πήραν μέρος στην κατασκευή η στο στήσιμο των έργων του, αλλά και διανοούμενοι της Χώρας των Βάσκων, ποιητές και θεωρητικοί της τέχνης.
14:00 De Chillida a Hokusai
14:30 Portrait of an artist
15:00 CHILLIDA: El arte y los sueños
17:00-21:00 Eduardo Chillida και ο χώρος
17:00 Προσέλευση
17:05 ΝΩΜΩ Fe26
Καλωσόρισμα
17:10 Μάνος Στεφανίδης
Η παρουσίαση του μεγάλου Βάσκου καλλιτέχνη Eduardo Chillida ξεκινάει με την εισήγηση του Μάνου Στεφανίδη, για την επιρροή του στην τέχνη και στην Ελλάδα.
Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Kunstmuseum του Dusseldorf και στο Smithsonian Institution της Washington DC. Επί 25 χρόνια ήταν επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης. Το 2004 εξελέγη λέκτορας του Πανεπιστήμιου Αθηνών και το 2005 μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορία της Τέχνης στην Φιλοσοφική Αθηνών, τμήμα θεατρικών Σπουδών.Το έτος 1990 ήταν ο κομισάριος της Ελλάδας στη Biennale Βενετίας. Από το 1985 είναι μέλος της Α.I.C.Α.. Οργάνωσε αλλά και διηύθυνε το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στη Κέρκυρα (1990-1995) και το ιδιωτικό μουσείο Φρυσίρα (2000-2002). Έχει διδάξει σε μεταπτυχιακά σεμινάρια του Εθνικού και Καποδιστριακού και Ιονίου Πανεπιστήμιου, του Παντείου και της ΑΣΚΤ.Αρθρογραφεί από εικοσαετίας για πολιτικά και πολιτιστικά θέματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει επιμεληθεί και παρουσιάσει πολυάριθμα εικαστικά ντοκιμαντέρ για την ελληνική τηλεόρασηκαι το ραδιόφωνο. Επίσης, έχει οργανώσει δεκάδες εκθέσεων και έχει υπογράψει πολυάριθμους εικαστικούς καταλόγους.
17:30 Mikel Chillida
Η ζωή του Eduardo Chillida είναι ένα ταξίδι γεμάτο ερωτήματα που τον οδήγησαν να χτίσει έναν χώρο γεμάτο ποίηση. Το έργο του Βάσκου γλύπτη είναι τόσο δυνατό όσο και ελαφρύ, έργο ενός ανθρώπου που είχε την περιέργεια ενός παιδιού μπροστά στο άγνωστο και που ποτέ δεν ήταν ικανοποιημένος με αυτό που είχε ήδη επιτευχθεί. Γι' αυτό η γνώση των βημάτων και των ανησυχιών που τον παρακίνησαν βοηθάει στο να αντιμετωπίσει το έργο του επί ίσοις όροις. Από την αγάπη του για το γλυπτό του Φειδία μέχρι τη ρήξη του με το λευκό φως της Ελλάδας, η ζωή του Eduardo Chillida είναι μια ωδή στο άγνωστο, σε αυτό που έρχεται, σε αυτό που συμβαίνει σε έναν άνθρωπο μπροστά στο έργο του.
Ο Mikel Chillida (San Sebastián, 1982), εγγονός του Eduardo Chillida, είναι σήμερα Διευθυντής Ανάπτυξης της Chillida Leku και μέλος του Estate του Eduardo Chillida. Έχει πτυχίο Διαφήμισης και Δημοσίων Σχέσεων από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και συνέχισε την εκπαίδευσή του στη διοίκηση επιχειρήσεων στο IESE Business School (PDD). Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως καλλιτεχνικός και δημιουργικός διευθυντής σε διαφημιστικά γραφεία μέχρι που, το 2014, εντάχθηκε στο τμήμα επικοινωνίας του Eduardo Chillida Estate. Όταν η Hauser & Wirth ανέλαβε τη διαχείριση του μουσείου το 2018, εντάχθηκε στη νέα ομάδα στον σημερινό του ρόλο.
18:00-18:25 Διάλειμμα για καφέ
18:30 Nausica Sanchez
Χαρακτηριστικό της καλλιτεχνικής του πορείας ήταν η ικανότητά του να οργανώνει τόπους και να δημιουργεί χώρους, τους οποίους μετέφερε στο δημόσιο έργο του. Ο Chillida εξέφρασε την αρχιτεκτονική του πλευρά στα μνημειώδη έργα του. Αφού ξεκίνησε την καλλιτεχνική του καριέρα το 1948, δημιούργησε πάνω από σαράντα γλυπτά σε διάφορες πλατείες και πόλεις σε όλο τον κόσμο, ιχνηλατώντας έτσι έναν χάρτη που ξεκίνησε από τη Ντονόστια-Σαν Σεμπαστιάν και ο οποίος σταδιακά εξαπλώθηκε πέρα από τα όρια της πατρίδας του τη χώρα των Βάσκων. Χιούστον, Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Ουάσιγκτον, Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη ή Ελσίνκι είναι μερικές από τις πόλεις όπου μπορεί κανείς να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με ένα γλυπτό του Eduardo Chillida.
Η Nausica Sanchez (Irun, 1977) έχει πτυχίο Ιστορίας με ειδίκευση στην Πολιτιστική Κληρονομιά και μεταπτυχιακό στην Πολιτιστική Διαχείριση και Μουσειακή Εκπαίδευση. Το 2002 ξεκίνησε να εργάζεται στον εκπαιδευτικό χώρο του Μουσείου Chillida Leku όπου το 2004 ανέλαβε την ευθύνη του κέντρου τεκμηρίωσης του καλλιτέχνη, συντονίζοντας το αρχείο και τη βιβλιοθήκη, καθώς και την έρευνα για διάφορες εκθέσεις και δημοσιεύσεις για τον γλύπτη. Είναι επίσης συγγραφέας πολλών κειμένων για τον Chillida. Από τον Νοέμβριο του 2018 είναι υπεύθυνη του Ερευνητικού και Εκπαιδευτικού τμήματος του μουσείου.
19:00 Ana Maria Rabe-teleconference
Ο Martin Heidegger και ο Eduardo Chillida πραγματοποίησαν μια πλούσια και γόνιμη πνευματική ανταλλαγή το 1968 και το 1969, όταν ετοίμαζαν το βιβλίο Die Kunst und der Raum («Η Τέχνη και ο Χώρος»), το οποίο επρόκειτο να περιείχε ένα κείμενο για την τέχνη και το χώρο, γραμμένο από τον Χάιντεγκερ, καθώς και επτά λιθοκολάζ και μία λιθογραφία που δημιούργησε ο Chillida. Η διάλεξη πραγματεύεται την ομοιότητα που υπάρχει μεταξύ της αντίληψης του γερμανού φιλοσόφου και του Ισπανοβάσκου γλύπτη για τον χώρο και τον χρόνο, τον τόπο και το κενό. Σε αντίθεση με τις επιστημονικές και υπερβατικές έννοιες, που ακολουθούν το ιδεώδες της ακρίβειας, της μέτρησης και της επαλήθευσης, οι οντολογικές αντιλήψεις του Χάιντεγκερ και οι καλλιτεχνικές αντιλήψεις του Chillida κατανοούν τον χώρο και τον τόπο σε σχέση με το χρόνο και το κενό ως κάτι δυναμικό, αδιαχώριστο από τη ζωή και την ανθρώπινη εμπειρία, που δεν είναι απλά «δομένο», αλλά πρέπει να αναζητηθεί και να πραγματοποιηθεί.
Dr. phil., είναι Τακτική Καθηγήτρια, Έδρα Σύγχρονης Φιλοσοφίας, στο Πανεπιστήμιο της Antioquia, Medellín, Κολομβία. Είναι Επικεφαλής του Ερευνητικού Προγράμματος «The Work of Memory between Representation and Experience. Epistemological Fundaments and Reach of Aesthetic Processes in Intercultural Perspective», που χρηματοδοτείται από την Επιτροπή Ανάπτυξης Έρευνας του Πανεπιστημίου Antioquia. Ανήκει επίσης σε δύο άλλες Ερευνητικές Ομάδες του Ισπανικού Εθνικού Ερευνητικού Συμβουλίου (CSIC) στη Μαδρίτη. Το 2013, κατείχε την πρώτη Έδρα Eduardo Chillida στο Πανεπιστήμιο Johann-Wolfgang-Goethe, Frankfurt am Main.
19:30-19:55 Διάλειμμα για καφέ
20:00-20:30 Renato Bocchi
Οι λέξεις-κλειδιά που περιγράφουν το έργο του Eduardo Chillida — χώρος, ύλη, χρόνος, κενό, σχέσεις — διαμορφώνουν μια θαυμάσια σκηνογραφία των θεμελιωδών αρχών της σύγχρονης φυσικής, που εξετάζονται επίσης από μια φαινομενολογική προσέγγιση, που ευνοείται από τη στενή σχέση του με Μάρτιν Χάιντεγκερ.
Ο Chillida τονίζει την ανάγκη να κοιτάξουμε πιο μακριά από τους Στύλους του Ηρακλή, να προχωρήσουμε πέρα από τα γνωστά, να τολμήσουμε να μην υπακούσουμε στους καθιερωμένους κανόνες και να υπερβούμε τις επίκτητες αλήθειες.
Πρόκειται για μια άκρως μοντέρνα άποψη, η οποία όχι μόνο απηχεί την προοπτική της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας, αλλά καθορίζει επίσης και σύγχρονες προσεγγίσεις στην αρχιτεκτονική. Ο κύριος στόχος του ως γλύπτης ήταν να συλλάβει και να αποκαλύψει τον κενό χώρο μέσα στην ύλη. Ακριβώς όπως στη διαλεκτική της ταοϊστικής σκέψης, ο χώρος και ο χρόνος χρειάζονται ο ένας τον άλλον: η ύλη μπορεί να αποδώσει τον εσωτερικό χώρο στο κενό, δίνοντάς του έτσι σχήμα, ενώ το κενό έχει μια αναμφισβήτητη υλικότητα.
Ωστόσο, ο γλυπτικός χώρος δεν είναι απλώς ένας τρισδιάστατος χώρος; Είναι επίσης ένας οπτικός, ακουστικός, συναισθηματικός συνδυασμός, που προκύπτει πριν από τον διαχωρισμό των αισθήσεων: το κενό γίνεται μια «ζωτική», «υπαρξιακή», «σωματική» οντότητα, σκαλισμένη από την ύλη. Η μνημειώδης δημόσια τέχνη που παρήγαγε ο Chillida από τη δεκαετία του 1970 και μετά, μαρτυρεί τη στρατηγική του ικανότητα στην ερμηνεία και προβολή των χωρικών σχέσεων, μεταφέροντας πιστά το όραμα στο οποίο βασίζεται το γλυπτικό του έργο σε αρχιτεκτονική κλίμακα και διάσταση. Με αυτόν τον τρόπο το έργο του εμπλέκεται με αξιοσημείωτο τρόπο με τις συνιστώσες του τοπίου —φως, ορίζοντα, θάλασσα, ουρανό — ή με αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του αστικού σκηνικού, όντας έντονα τοπικά και ιδιαίτερα «αρχιτεκτονικά».
Με αυτά τα έργα ξεπερνά τα άκαμπτα εμπόδια της ευκλείδειας γεωμετρίας και του καρτεσιανού πνεύματος, για να κατασκευάσει τις δικές του γεωμετρίες και αρχιτεκτονικές, που είναι αναμφισβήτητα ετερόδοξες και συχνά δικαιώνουν τις απόψεις και τις μεθόδους πολλών σύγχρονων αρχιτεκτονικών, συμμεριζόμενοι το ενδιαφέρον του για τη χωρική δυναμική και την τοπολογία.
Ο Renato Bocchi (Trento, 1949), είναι καθηγητής αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού στο Πανεπιστήμιο Iuav της Βενετίας, όπου διετέλεσε διευθυντής του Τμήματος Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού από το 2006 έως το 2009. Διδάσκει Θεωρίες της αρχιτεκτονικής στο μεταπτυχιακό "Εικαστικών Τεχνών και Σχεδιασμού Μόδας". Έχει πραγματοποιήσει σεμινάρια, εργαστήρια και συνέδρια σε πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και υπήρξε επισκέπτης καθηγητής στο Universidad Nacional de La Plata, Αργεντινή, το 2005 και το 2011.
Το κύριο πεδίο της έρευνάς του είναι η σχέση αρχιτεκτονικής, τέχνης και τοπίου. Διετέλεσε συντάκτης του περιοδικού "Restauro & Città" (1990-95) και διευθυντής του αρχιτεκτονικού περιοδικού "Archint", 1998-2000. Είναι υπεύθυνος της σειράς "Spazio Paesaggio Architettura" για τις εκδόσεις Gangemi, Ρώμη, και τη σειρά «Re-cycle Italy», για τις εκδόσεις Aracne το οποίο αποτελεί το αποτέλεσμα του τριετούς ερευνητικού προγράμματος που συντόνισε μεταξύ 2013 και 2016.
Οι πολυάριθμες δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν: La materia del vuoto, Universalia, Pordenone, 2015, Progettare lo spazio e il movimento, Gangemi, Ρώμη, 2010, Spazio arte architettura. Un percorso teorico, Carocci, Ρώμη, 2022.
20:30-21:00 Συζήτηση
21:05 Κλείσιμο αποχώρηση
12:30-16:30 Προβολές Εduardo Chillida - Θεόδωρος Παπαγιάννης
12:30 Portrait of an artist
13:00 Παπαγιάννης
13:20 CHILLIDA: El arte y los sueños
14:20 Θεόδωρος Παπαγιάννης: Επιστροφή στο Ελληνικό
Ο γλύπτης Θεόδωρος Παπαγιάννης μαζεύει φίλους, συνεργάτες και παλιούς μαθητές
του στη γενέτειρά του, το χωριό Ελληνικό στην Ήπειρο, και φτιάχνει μια πορεία γλυπτών
από την είσοδο του χωριού προς το ιστορικό μοναστήρι της Τσούκας. Οι γλύπτες
εμπνέονται από τις μνήμες της ζωής στην ύπαιθρο και το φυσικό τοπίο, ενώ ο τόπος
προσφέρει και τα υλικά: Η διάσπαρτη πέτρα, άχρηστα μέταλλα από μάντρες
ανακυκλώσιμων υλικών, μάρμαρα που γίνονται δωρεά από μαρμαράδικα των
Ιωαννίνων, μετατρέπονται μέσα σε 20 μέρες σε έργα τέχνης που γίνονται δωρεά στην
κοινότητα. Μαζί με το μουσείο που ίδρυσε πριν 4 χρόνια στο παλιό πετρόκτιστο
δημοτικό σχολείο που πήγε και αυτός μαθητής, ο Θεόδωρος Παπαγιάννης δημιουργεί
ένα υπαίθριο γλυπτικό πάρκο στήνοντας έναν χώρο τέχνης μοναδικό στην Ελλάδα.
15:20 De Chillida a Hokusai
16:45- 21:00 Eduardo Chillida - Θεόδωρος Παπαγιάννης
16:55 ΝΩΜΩ Καλωσόρισμα
Eduardo Chillida
17:00 Aitzpea Leizaola
Μεγάλο μέρος της οικονομικής ανάπτυξης της Χώρας των Βάσκων σχετίζεται άμεσα με το παρελθόν εξόρυξης σιδήρου και χάλυβα. Ένα σημαντικό μέρος -ίσως μερικά από τα μνημειώδη έργα του- των έργων του Chillida συνέβη σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται έντονα από την παρακμή της βαριάς βιομηχανίας και τη μείωση της άλλοτε ακμάζουσας βιομηχανίας εργαλειομηχανών. Ευρέως τεκμηριωμένη από τον Μεσαίωνα, αυτή η μακρά παράδοση της επεξεργασίας σιδήρου οδήγησε σε μια άνθηση μεταποιητικής βιομηχανίας σφυρήλατων, συμπεριλαμβανομένης μιας ανθισης στην παραγωγής όπλων από τον XIV αιώνα. Τον 19ο αιώνα, μια αναπτυσσόμενη βιομηχανία που σχετίζεται με τον σίδηρο που περιελάμβανε την εξόρυξη, τη ναυπηγική, το χάλυβα και την κατασκευή μηχανημάτων αναπτύχθηκε εκτενώς, δημιουργώντας ένα βιομηχανικό τοπίο γεμάτο εργάτες. Σήμερα, οι πολιτικές πολιτιστικής κληρονομιάς, οι τοπικές πρωτοβουλίες και οι ανανεωμένες παραδόσεις μας συνδέουν με το πρόσφατο παρελθόν των ατμοποιητικών εργοστασίων και των ήχων των χαλυβουργείων, αλλά και με μια πιο αρχαία τεχνογνωσία μεσαιωνικής χύτευσης και παραδοσιακής σιδηρουργίας. Η ανάλυση διαφορετικών παραδειγμάτων δείχνει πώς στοιχεία του παρελθόντος που σχετίζονται με το σίδηρο έχουν γίνει μέρος των σύγχρονων αφηγήσεων της βασκικής ταυτότητας: παραδοσιακά αθλήματα, τόποι εορτασμών πολιτιστικής κληρονομιάς και ημέρες μνήμης, αλλά και λαϊκά τραγούδια, κινούμενα σχέδια και έργα τέχνης γιορτάζουν και ανανεώνουν την παράδοση της σιδηρουργίας στη Χώρα των Βάσκων.
Η Δρ. Aitzpea Leizaola (Donostia, 1971) είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων, όπου είναι επί του παρόντος επικεφαλής του Μεταπτυχιακοπυ στην Ανθρωπολογία. Σπούδασε Κοινωνική Σποόυδασε Ανθρωπολογία και Γλωσσολογία στο Πανεπιστήμιο Paris X Nanterre, όπου απέκτησε το διδακτορικό της. Υπήρξε Βάσκα Επισκέπτρια συνεργάτης στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εξειδικευμένη στη μελέτη του βασκικού πολιτισμού, τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα είναι κυρίως στην πολιτική και συμβολική ανθρωπολογία με ιδιαίτερη έμφαση στις μελέτες συνόρων, την ταυτότητα και την κληρονομιά, τις μελέτες μνήμης και τις δημοφιλείς μορφές διαμαρτυρίας. Σκηνοθέτησε το «Ahoy, Pirates!» (2013) ένα εθνογραφικό ντοκιμαντέρ (βραβείο Visual Fest 2014, Ρώμη). Έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες και πολλαπλές επιτόπιες εργασίες στη Χώρα των Βάσκων και στην Ισπανία για τη μνήμη του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, και πιο πρόσφατα, στην Τουρκία, όπου πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα μεταξύ της κοινότητας των Σεφαραδιτών στην Κωνσταντινούπολη.
17:30 Migel Chillida
«Μια μέρα ονειρευόμουν μια ουτοπία: να βρω ένα μέρος όπου τα γλυπτά μου να ξεκουράζονται και οι άνθρωποι να περπατούν ανάμεσά τους σαν σε δάσος». Έτσι περιέγραψε ο Eduardo Chillida αυτό που επρόκειτο να γίνει το μουσείο Chillida Leku. Ένα μέρος όπου η τέχνη και η φύση συγχωνεύονται για να αποτελέσουν μέρος ενός συνόλου, σε αρμονία. Το έργο δεν παύει να είναι χώμα και τα σχήματα δένουν με τα στοιχεία που συνθέτουν το δάσος. Και στο κέντρο, μια αγροικία του 16ου αιώνα (μια τυπική βασκική κατασκευή) που αναπαλαιώθηκε από τον ίδιο τον καλλιτέχνη γίνεται το καταφύγιο για τις πιο λεπτές δουλειές. Πώς χτίζεται αυτό το όνειρο, αυτή η ουτοπία και πώς γίνεται το σπουδαίο έργο τέχνης που μας άφησε ο Eduardo Chillida είναι αυτό που πρόκειται να ανακαλύψουμε αυτή τη μέρα. Τέχνη, φύση και αρχιτεκτονική συνδυάζονται στο Chillida Leku, στον «τόπο» της Chillida.
Ο Mikel Chillida (San Sebastián, 1982), εγγονός του Eduardo Chillida, είναι σήμερα Διευθυντής Ανάπτυξης της Chillida Leku και μέλος του Estate του Eduardo Chillida. Έχει πτυχίο Διαφήμισης και Δημοσίων Σχέσεων από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης και συνέχισε την εκπαίδευσή του στη διοίκηση επιχειρήσεων στο IESE Business School (PDD). Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε ως καλλιτεχνικός και δημιουργικός διευθυντής σε διαφημιστικά γραφεία μέχρι που, το 2014, εντάχθηκε στο τμήμα επικοινωνίας του Eduardo Chillida Estate. Όταν η Hauser & Wirth ανέλαβε τη διαχείριση του μουσείου το 2018, εντάχθηκε στη νέα ομάδα στον σημερινό του ρόλο.
18:00 Nausica Sanchez
Χαρακτηριστικό της καλλιτεχνικής του πορείας ήταν η ικανότητά του να οργανώνει τόπους και να δημιουργεί χώρους, τους οποίους μετέφερε στο δημόσιο έργο του. Ο Chillida εξέφρασε την αρχιτεκτονική του πλευρά στα μνημειώδη έργα του. Αφού ξεκίνησε την καλλιτεχνική του καριέρα το 1948, δημιούργησε πάνω από σαράντα γλυπτά σε διάφορες πλατείες και πόλεις σε όλο τον κόσμο, ιχνηλατώντας έτσι έναν χάρτη που ξεκίνησε από τη Ντονόστια-Σαν Σεμπαστιάν και ο οποίος σταδιακά εξαπλώθηκε πέρα από τα όρια της πατρίδας του τη χώρα των Βάσκων. Χιούστον, Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Ουάσιγκτον, Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη ή Ελσίνκι είναι μερικές από τις πόλεις όπου μπορεί κανείς να έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με ένα γλυπτό του Eduardo Chillida.
Η Nausica Sanchez (Irun, 1977) έχει πτυχίο Ιστορίας με ειδίκευση στην Πολιτιστική Κληρονομιά και μεταπτυχιακό στην Πολιτιστική Διαχείριση και Μουσειακή Εκπαίδευση. Το 2002 ξεκίνησε να εργάζεται στον εκπαιδευτικό χώρο του Μουσείου Chillida Leku όπου το 2004 ανέλαβε την ευθύνη του κέντρου τεκμηρίωσης του καλλιτέχνη, συντονίζοντας το αρχείο και τη βιβλιοθήκη, καθώς και την έρευνα για διάφορες εκθέσεις και δημοσιεύσεις για τον γλύπτη. Είναι επίσης συγγραφέας πολλών κειμένων για τον Chillida. Από τον Νοέμβριο του 2018 είναι υπεύθυνη του Ερευνητικού και Εκπαιδευτικού τμήματος του μουσείου.
18:30-18:55 Διάλειμμα για καφέ
Παπαγιάννης
19:00 Ευαγγελος Καραμανές
Η σχέση κάθε τοπικής κοινωνίας με το φυσικό περιβάλλον διαμορφώνεται μέσα στην μακρά χρονική διάρκεια του παραδοσιακού πολιτισμού. Οι άνθρωποι οικειοποιούνται τους πόρους του φυσικού περιβάλλοντος μέσω ενός συστήματος παραγωγής και συγκεκριμένων τεχνικών συστημάτων. Οι διαδικασίες αυτές εγγράφονται μέσα στον χώρο και αποτυπώνονται πάνω στο τοπίο, που δημιουργεί η ανθρώπινη δραστηριότητα. Για την Λαογραφία και την Ανθρωπολογία το φυσικό περιβάλλον δεν υπάρχει από μόνο του. Εξετάζουν κυρίως τα στοιχεία εκείνα που τα μέλη μιας κοινωνίας γνωρίζουν για τη φύση που τους περιβάλλει δηλ. εκείνα που χρησιμοποιούν με τις τεχνικές που έχουν αναπτύξει. Το περιβάλλον, δηλαδή ό,τι σχετικό με μια δεδομένη κοινωνία υπάρχει μέσα στη φύση, αποτελεί τμήμα του πολιτισμού αυτής της κοινωνίας και συνδέεται με λαϊκές παραδόσεις, μύθους και δοξασίες. Η τεχνολογία που χρησιμοποιούνταν στο παραδοσιακό πλαίσιο σε ευρύτερες ελληνικές περιοχές παρουσίαζε σχετική ομοιογένεια, υπήρχε δηλ. ένα κοινό απόθεμα τεχνικών γνώσεων όσον αφορά τις τεχνικές διαδικασίες με την ευρύτερη έννοια. Οι στρατηγικές, ωστόσο, που είχαν αναπτυχθεί σε κάθε επιμέρους περιοχή στο πλαίσιο μιας εφευρετικής οικονομικής πολυπραγμοσύνης, την οδηγούσαν σε μια διαφορετική σύνθεση, η οποία ακολουθούσε τις επιταγές που έθετε το φυσικό περιβάλλον και οι ευρύτερες οικονομικές συνθήκες δίνοντας έμφαση σε διαφορετικές παραγωγικές προτεραιότητες και επιμέρους τεχνικά συστήματα (π.χ. οικοδομική, κτηνοτροφία και γεωργία ή και συνδυασμό τους). Τα προϊόντα αυτής της διαδικασίας –υλικά αλλά και πνευματικά– χαρακτηρίζονται από την τοπικότητά τους δηλ. την ισχυρή τοπική τους ταυτότητα. Κατά την πιο πρόσφατη περίοδο, η «ανακάλυψη» του τοπικού, της τοπικότητας, εμφανίζεται και ως αντίδραση στην παγκοσμιοποίηση, και πιο συγκεκριμένα στον φόβο απώλειας της ιδιαίτερης τοπικής ταυτότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, το ενδιαφέρον για την τοπική ιστορία και τον τοπικό πολιτισμό συνδέεται με την ανάπτυξη τοπικών ταυτοτήτων και ενισχύεται από τη δράση ποικίλων φορέων.
Σπούδασε Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Λαογραφία, Κοινωνική Aνθρωπολογία και Εθνολογία στην ίδια Σχολή και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales Παρισίων (Διδακτορικό Δίπλωμα 1999).
Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (ΚΕΕΛ) της Ακαδημίας Αθηνών όπου υπηρετεί από το 2002. Διευθύνων του Κέντρου από το 2014. Εργάζεται για την τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση λαογραφικού και εθνογραφικού υλικού και την διάδοση του ψηφιακού περιεχομένου με την ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών, συμμετέχοντας ή διευθύνοντας ερευνητικά προγράμματα. Δημοσίευσε κείμενα για την ιστορία της ελληνικής λαογραφίας επιχειρώντας μια αναστοχαστική και κριτική ανάλυση σχετικά με τις αρχειακές πρακτικές του λαογραφικού υλικού. Μελετά παραδοσιακά τεχνικά συστήματα (κυρίως παραγωγής τροφίμων, με επιτόπια εργασία σε ποιμενικές κοινότητες της Βόρειας και Κεντρικής Πίνδου κ.α.) και τις πολιτισμικές διαστάσεις της αγροτικής παραγωγής στο πλαίσιο των σύγχρονων διαδικασιών διαφύλαξης και προώθησης της αγροτικής κληρονομιάς. Ενθάρρυνε συνεργασίες του ΚΕΕΛ με φορείς τις Τοπικής Αυτοδιοίκησης, συλλόγους και πολίτες αναπτύσσοντας την μακρά σχετική παράδοση των λαογραφικών σπουδών.
Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της International Society for Ethnology and Folklore (SIEF), τακτικό μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου των Ερευνητικών Κέντρων της Ακαδημίας Αθηνών, της Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής για την εφαρμογή της Σύμβασης για την προστασία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, της Γενικής Συνέλευσης του Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) και άλλων επιστημονικών επιτροπών.
Εκτενέστερο βιογραφικό και δημοσιεύσεις: www.academyofathens.gr/el/researchers/karamaneswww.kentrolaografias.gr/el/content/βιογραφικό-ευάγγ-καραμανές
19:30 Θεόδωρος Παπαγιάννης
Στη διημερίδα που πραγματοποιείται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με πρωτοβουλία της ΝΩΜΩ ΑΜΚΕ. θα προσπαθήσω μέσα από εικόνες να δώσω στο θεατή ειδικά σε αυτόν που δεν ξέρει τη δουλειά μου να κατανοήσει την πορεία της δουλειάς μου και μέσα απ' αυτή να δει ποια είναι η γλυπτική μου πρόταση στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της χώρας μου. Θα παρουσιάσω έργα που έχουν τοποθετηθεί στο δημόσιο χώρο γιατί πιστεύω πως αυτά δικαιώνουν περισσότερο το ρόλο της τέχνης και ασκούν παιδευτικό ρόλο στο θεατή. Είναι από υλικά που αντέχουν στο χρόνο στο χρόνο πέτρα, μάρμαρο, ανοξείδωτο μέταλλο, σίδερο ή ορείχαλκο. Θα προβάλλω και μια σειρά από μεγάλες εκθέσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια σε μουσεία της χώρας μας .Σε αυτές μπορεί ο θεατής να δει και πολλά άλλα υλικά που χρησιμοποιώ στη δουλειά μου, να δει τα θέματα που προβάλλω. Με τη δουλειά μου θέλω να συγκινήσω το θεατή έτσι θα πλησιάσει περισσότερο το έργο μου. Άλλωστε κι εγώ δεν θα καταπιαστώ με ένα έργο αν το θέμα δεν με έχει συγκινήσει. Μόνο κάτω από έντονη συγκινησιακά φόρτιση λειτουργώ. Θα προβάλλω και κάποια έργα που έχουν γίνει στα Συμπόσια γλυπτικής σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου. Είναι μια προσπάθεια που κάνω με κάποιους συναδέλφους να βάλουμε την τέχνη στη ζωή του πολίτη. Τελικά μετά από μια περίοδο 60 χρόνων στην τέχνη και σαν καλλιτέχνης που κινείται κυρίως στα εθνικά πλαίσια που εμπνέεται απ'ό τι τον συγκινεί, με έντονες μνήμες και βιώματα από την ιδιαίτερή μου πατρίδα. Η μόνη μου φιλοδοξία είναι η τέχνη μου να αποτελέσει έναν κρίκο στη μακραίωνη τέχνη που γέννησε αυτός ο τόπος.
O Θεόδωρος Παπαγιάννης γεννήθηκε στο Ελληνικό Ιωαννίνων το 1942. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών ως υπότροφος από το 1961 ως το 1966, μπήκε πρώτος και αποφοίτησε πρώτος, με δάσκαλο τον Γιάννη Παππά. Το 1967,μετά τη στρατιωτική του θητεία, με διετή υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ) μελέτησε την Αρχαία Ελληνική Τέχνη της Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, πραγματοποιώντας μια σειρά από ταξίδια στην Αίγυπτο, την Μικρά Ασία, την Κύπρο, την Κάτω Ιταλία, τη Σικελία όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Το 1970 διορίστηκε βοηθός Καθηγητής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας δίπλα στο δάσκαλό του Γιάννη Παππά. Το 1974 συνδημιουργεί με 24 συναδέλφους του, το Κέντρο Εικαστικών Τεχνών (Κ.Ε.Τ). Το 1981-1982 μετεκπαιδεύτηκε στην Ecole Nationale des Arts Appliques et des Metiers d' Art στο Παρίσι, στα νεότερα υλικά της γλυπτικής και τις τεχνικές της. Το 1996-1997, με εκπαιδευτική άδεια έξι μηνών, επισκέφθηκε την Αμερική για να μελετήσει εκπαιδευτικά προγράμματα και οργάνωση εργαστηρίων γλυπτικής των Σχολών Τέχνης της Νέας Υόρκης. Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών ανταλλαγών του Προγράμματος Erasmus, συνδιοργανώνει τακτικά Workshops με την Σχολή του Βερολίνου, της Brera και της Bolognia. Εδώ και μία εικοσαετία πρωτοστατεί στη διοργάνωση Συμποσίων Γλυπτικής σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου, αφήνοντας μεγάλου μεγέθους γλυπτά, σε δημόσιους χώρους. Τα γλυπτά δημιουργούνται επιτόπου. Έχει πραγματοποιήσει 45 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές ομαδικές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μνημειακά γλυπτά του βρίσκονται τοποθετημένα σε ιδιωτικούς χώρους, σε μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει φιλοτεχνήσει πολλές προτομές και ανδριάντες σημαντικών προσωπικοτήτων, καθώς και πολλά μετάλλια, νομίσματα και μεγάλες γλυπτικές συνθέσεις, τοποθετημένες σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Δίδαξε 39 χρόνια και συνταξιοδοτήθηκε το 2009.Είναι σήμερα ομότιμος καθηγητής γλυπτικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Το 2009 δημιούργησε το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης "Θεόδωρος Παπαγιάννης". Το 2010 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο τμήμα Πλαστικών Τεχνών. Το 2015 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος. Το 2017 το 10ο Γυμνάσιο Ιωαννίνων τίμησε τον Θεόδωρο Παπαγιάννη δίνοντας το όνομά του στο σχολείο. Το 2019 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, με το Αργυρό Μετάλλιο (Ανώτατη Διάκριση του Ιδρύματος) στην Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών. Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία σε διάφορους διαγωνισμούς που συμμετείχε, με τελευταίο το πρώτο βραβείο στο διεθνή διαγωνισμό για ένα γλυπτό στο Αεροδρόμιο του Σικάγο (2011). Με το έργο του έχουν ασχοληθεί επανειλημμένα ο ημερήσιος και ο περιοδικός τύπος καθώς και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
20:00 Μάνος Στεφανίδης
Ο Μάνος Στεφανιδης είναι συγγραφέας, κριτικός τέχνης και ομότιμος Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Φιλοσοφικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Μάνος Στεφανίδης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1954. Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Kunstmuseum του Dusseldorf και στο Smithsonian Institution της Washington DC. Είναι διδάκτορας του ΑΠθ. Επί 25 χρόνια ήταν επιμελητής της Εθνικής Πινακοθήκης. Το 2004 εξελέγη λέκτορας του Πανεπιστήμιου Αθηνών και το 2005 μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Το 2006 εξελέγη επ. καθηγητής στο ΑΠΘ αλλά δεν απεδέχθη τη θέση. Σήμερα διδάσκει Ιστορία της Τέχνης στην Φιλοσοφική Αθηνών, τμήμα θεατρικών Σπουδών.Το έτος 1990 ήταν ο κομισάριος της Ελλάδας στη Biennale Βενετίας. Από το 1985 είναι μέλος της Α.I.C.Α.. Οργάνωσε αλλά και διηύθυνε το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης στη Κέρκυρα (1990-1995) και το ιδιωτικό μουσείο Φρυσίρα (2000-2002). Έχει διδάξει σε μεταπτυχιακά σεμινάρια του Εθνικού και Καποδιστριακού και Ιονίου Πανεπιστήμιου, του Παντείου και της ΑΣΚΤ.Αρθρογραφεί από εικοσαετίας για πολιτικά και πολιτιστικά θέματα σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει επιμεληθεί και παρουσιάσει πολυάριθμα εικαστικά ντοκιμαντέρ για την ελληνική τηλεόρασηκαι το ραδιόφωνο. Επίσης, έχει οργανώσει δεκάδες εκθέσεων και έχει υπογράψει πολυάριθμους εικαστικούς καταλόγους.
20:30 Συζήτηση
21:15 Κλείσιμο αποχώρηση
10:15 Προσέλευση
10:28 Καλωσόρισμα
10:30 Θεσμικό πλαίσιο, δράσεις & συνεργασίες Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς
11:30-12:00 Διάλειμμα - καφές
12:00 Τεκμηρίωση, βιωματική εμπειρία και αναπαραστάσεις των παραδοσιακών τεχνών
Συντονισμός: Πάρης Ποτηρόπουλος - εθνολόγος - ερευνητής κέντρου ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Συμμετέχοντες: Ιωάννα Ντούτση - χημικός μηχανικός μέλος της ομάδας Μπουλούκι, Ξενοφών Ζαμπούλης - κύριος ερευνητής στο Ινστιτούτο Πληροφορικής (ICS) στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (FORTH)
13:30-13:55 Διάλειμμα - μικρές λιχουδιές
14:00 Πλαίσιο σύγχρονης δημιουργίας: Εικαστική και παραδοσιακή δημιουργία
Συντονισμός: Κλειώ Γκουγκουλή - κοινωνική ανθρωπολόγος αφυπηρετήσασα αν. καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Πατρών, Συμμετέχοντες: Δημητρης Χατζης - Σιδηρουργός, Νίκος Έξαρχος - Εικαστικός
15:30 -15:45 Διάλειμμα - καφές
15:50 Μετασχηματισμοί - χειροτεχνικές παραδόσεις και βιωσιμότητα
Συντονισμός: Δέσποινα Νάζου - Κοινωνική ανθρωπολόγος-Μεταδιδακτορική ερευνήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης
Συμμετέχοντες: Σπύρος Τζίμας - Ασημοτέχνης - απόφοιτος της Σχολής Αργυροχοϊας Στεμνίτσας, Πέννυ Γκέκα - Εικαστικός - μέλος Ε.Δ.Ι.Π. - Α΄ Εργαστήριο ζωγραφικής της Α.Σ.Κ.Τ.
Η Δέσποινα Νάζου, είναι διδάκτωρ κοινωνικής ανθρωπολογίας ( Πανεπιστήμιο Αιγαίου) και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης με θέμα έρευνας «Αρχαιολογία, Τουρισμός και Τοπικές Κοινωνίες: υποδοχή, πρόσληψη και οικειοποίηση του αρχαιολογικού αποθέματος στη νησιωτική Ελλάδα” (Δήλος Ρήνεια, Μύκονο, Μεγανήσι, Λευκάδα 2018-2022) χρηματοδοτούμενη από ΓΓΕΚ και ΕΛΙΔΕΚ με φορέα υλοποίησης το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Έχει επικεντρωθεί ερευνητικά στη συγκρότηση των τοπικών ταυτοτήτων σε σχέση με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και την εντοπιότητα στη Μύκονο και τη Ρήνεια, καθώς και στην έμφυλη εργασία στις ατομικές και οικογενειακές τουριστικές επιχειρήσεις.
Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (Χίος) και έχει διατελέσει επιστημονική συνεργάτης της Γ.Γ. Ισότητας. Επίσης έχει εργαστεί σε Ευρωπαϊκά Προγράμματα καθώς και ως ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Έχει συνεπιμεληθεί μαζί με τους Μ. Νικολακάκη και Μ. Τζανάκη το συλλογικό τόμο “Ταξίδια χωρίς προορισμό. Κριτικές Προσεγγίσεις στις Τουριστικές Σπουδές”. Εκδοσεις Νήσος, 2022.
17:20-17:50 Συζήτηση
18:00-21:30 Προβολές
Μπορείτε να κατεβάσετε το πρόγραμμα ως pdf εδώ